Młyn Lelitów I

Zespół budynków Młyna Lelitów zlokalizowany jest w Krakowie, przy ul. Kocmyrzowskiej 5. Teren posiada liczne walory krajobrazowe głównie związane z położeniem między dwoma rzekami: Dłubnią oraz Młynówką. Charakterystyczna zieleń łęgowa, towarzysząca ciekom wodnym oraz liczny starodrzew, nadają lokalizacji niepowtarzalny charakter, stwarzając unikalne miejsce w mocno zurbanizowanym mieście, jakim niewątpliwie jest Kraków. W skład młyna wchodzi dziewięć budynków, zróżnicowanych pod względem funkcjonalnym i architektonicznym.

Historia dawnego Młyna Lelitów swoim początkiem sięga XI wieku, kiedy w roku ok. 1830 na terenie wsi Bieńczyce powstał tartak z napędem wodnym. Podczas I wojny światowej w roku 1915 budynek uległ spaleniu, a następnie został odbudowany przy wykorzystaniem istniejących fundamentów i murów. W roku 1920 zmieniono funkcję budynku z tartaku na młyn turbinowo parowy. Był to młyn gospodarczy, świadczący usługi dla okolicznej ludności. W wyniku zmiany zapotrzebowania na rynku zbożowo-młynarskim i piekarniczym oraz rozwojowi technologii produkcji, młyn ulegał modernizacjom i rozbudowom, które w znaczny sposób zmieniły pierwotny charakter zespołu (rys. 2 – 3). Swój dzisiejszy wygląd budynki zawdzięczają głównie przebudowom przeprowadzonym w roku 1960, kiedy ówczesny właściciel młyna, Polskie Zakłady Zbożowe przeprowadził remont generalny poszczególnych budynków. Młyn został  przystosowany do produkcji na większą skalę. Wymiana maszyn, technologii oraz rozwój młyna w kierunku nowej linii produkcyjnej skierowanej na wytwarzanie mąki makaronowej i semoliny, miały podnieść wydajność przedsiębiorstwa. Jednak konstrukcja budynku właściwego oraz posadowienie na niestabilnym gruncie nie zdołały udźwignąć nowych technologii. W roku 1993 młyn został wyłączony z eksploatacji. Od tamtego czasu zespół popadał w coraz większe zniszczenie i dewastację. Na dzień dzisiejszy stan techniczny budynków oceniany jest jako bardzo zły, a nawet jakiekolwiek użytkowanie budynków może grozić katastrofą budowlaną.

W wyniku kilkuletniej dewastacji zespołu Młyna Lelitów, na dzień dzisiejszy wymaga on generalnego remontu oraz renowacji. Głównym celem projektu jest zachowanie tożsamości miejsca.

Jednym z głównych kryteriów poszukiwań nowej funkcji dla zespołu Młyna Lelitów było zachowanie przemysłowego charakteru obiektu. Dom mody przeznaczony dla młodych projektantów w pełni odpowiada temu założeniu. Stan techniczny budynku głównego nie pozwalał na dalszą eksploatację. W projekcie zachowano fragmenty istniejących murów, w które wpisano budynek o zbliżonych gabarytach. Połączono go z magazynem mąki rzeźbiarską formą, która służy wyeksponowaniu komina w kontekście krajobrazu. Budynki podzielono na 5 głównych stref funkcjonalnych: pracownie projektowe z częścią biurową i socjalną dla pracowników oraz salą audiowizualną, przeznaczoną na szkolenia zawodowe, ekspozycję połączoną z butikiem i kawiarnią, zaplecze magazynowe, strefę techniczną oraz parking podziemny dla 30 samochodów. Wjazd na teren działki znajduje się od strony ul Kocmyrzowskiej. W zagospodarowaniu działki wyznaczono główne osie kompozycyjne, powielające kierunki utworzone przez ściany zewnętrzne budynków młyna. Podkreślają one dominantę przestrzenną, którą stanowi ceglany komin. Przestrzeń przed głównym wejściem zorganizowano za pomocą podziałów na posadzce i zróżnicowaniu materiałów. Na terenie działki zaprojektowano parking dla 30 samochodów.